In de studio met Elisa Ossino

Wanneer is je carrière begonnen?

Ik heb de studio in 2006 geopend, maar was al lang daarvoor actief. Direct nadat ik ben afgestudeerd, ben ik gaan werken bij de architectuurfaculteit van de Politecnico. In een multimedialaboratorium deed ik daar onderzoek naar en experimenteerde ik met communicatie in verschillende talen. Het interessante hieraan was dat we artiesten, filosofen en bekendheden uit de literaire wereld uitnodigden. Deze multidisciplinaire aanpak was echt vormend en ik zie dit dan ook graag als het begin van mijn carrière.

Heeft dit ook jouw werk beïnvloed?

Zeker weten. Het heeft mijn werk ontzettend beïnvloed. Mijn studio, bijvoorbeeld, bestaat uit designers die werken aan interieurprojecten, mensen van de Academie van Beeldende kunsten die de visuele kant op zich nemen, en mensen met een achtergrond in geesteswetenschappen die schrijven. Deze multidisciplinaire aanpak is voor mij erg belangrijk, want ik steek veel werk in het concept van mijn projecten. Hun diepgaande vertelling en communicatie is een onlosmakelijk onderdeel van dat proces.

Heb je eenzelfde multidisciplinaire aanpak bij het vinden van je inspiratie?  

Ja. Een van mijn belangrijkste inspiratiebronnen is kunst, een wereld waar ik bijzonder aan gehecht ben. Maar ik ben ervan overtuigd dat het voor deze baan fundamenteel is dat je álles om je heen goed in je opneemt, alle elementen die samen de tijd vormen waarin we leven. Een boek lezen, een concert bezoeken om te zien hoe muziek zich ontwikkelt, tentoonstellingen en theaterstukken bezichtigen … Het zijn allemaal ervaringen die je visie geven, een culturele bagage die dan heel instinctief wordt vertaald in jouw projecten.

Is er onlangs nog iets geweest dat is blijven hangen?

Een boek dat ik aan het lezen ben, Inclusions: Aesthetics of the Capitalocene door Nicolas Bourriaud [2022, red.]. Het gaat over het belang van kunst in de hedendaagse samenleving. Het boek stelt dat we in de toekomst steeds meer behoefte zullen hebben aan personen die tot verschillende werelden behoren en uiteenlopende visies hebben die vervolgens samenkomen in de constructie van mogelijke scenario's.  Tot nu toe redeneerden we iets te veel vanuit strikt gescheiden vakken, met specialisaties die verhinderen dat we een diepgaand panorama hebben van de werkelijkheid.

Misschien omdat talen onbruikbaar worden wanneer ze te specialistisch worden … 

Precies, ze worden steriel, ze worden zelfreplicerend omdat er geen uitwisseling is. En juist die uitwisseling zorgt voor culturele verrijking. Dat is iets wat ik altijd probeer: bij al mijn projecten werk ik met een schrijver die voor een zeker intellectueel niveau zorgt, een artiest die bijdraagt via kunst, een expert in materialen ... en natuurlijk een hele wereld aan interactiviteit en digitale technologie. De wereld wordt steeds complexer en door een synergie tussen verschillende disciplines te creëren, worden projecten plots zoveel interessanter.

Dit klinkt als wat er gebeurt met Officina Temporanea, een van je persoonlijke projecten. Hoe belangrijk is het voor je eigen creativiteit dat je deze momenten van vrij onderzoek hebt? 

In mijn opinie is het fundamenteel. Het zijn momenten van puur onderzoek. Ik heb Officina Temporanea in 2010 opgericht met twee andere curatoren. Het idee was om in verschillende fases een diepgaand onderzoek naar de maatschappelijke en culturele realiteit te voeren. We hebben dus verschillende kunstenaars en ontwerpers uitgenodigd en hen een onderwerp gegeven dat ze zelf konden uitdiepen. Dit hele proces hangt nauw samen met wat ik eerder al zei: ik ben erg geïnteresseerd in een pluralistische visie, een kijk op hetzelfde thema vanuit verschillende perspectieven. De eerste fase van dit experiment heet bijvoorbeeld "Uitwissen": een aantal straatartiesten en rappers schilderden een reeks symbolen op een muur, zoals het symbool voor atoomkracht, en wisten ze vervolgens uit. Andere artiesten focusten op het uitwissen van geld met een voorstelling waarin ze valse biljetten produceerden, die dan in de lucht gooiden en wegveegden. Anderen spraken over het uitwissen van de geschiedenis. Dit resulteerde in een reeks verschillende interpretaties van hetzelfde thema en een veelzijdig begrip dat gevoed werd door ieders unieke achtergrond, cultuur en plaats van herkomst. Dit persoonlijke onderzoek heeft natuurlijk ook invloed op mijn professionele werk – het is enorm verrijkend. Bovendien is het een kans voor mij om met verschillende artiesten te werken en samen met hen thema's te verkennen die altijd al deel uitmaakten van mijn persoonlijke onderzoek, al sinds mijn eerste baan bij het Politecnico multimedialaboratorium. Ik heb daar fantastische mensen ontmoet – zoals Derrick De Kerkhove, een socioloog bij het McLuhan Instituut, maar ook heel veel anderen.

Uitbeelding is een terugkerend thema, zowel in je eigen onderzoek als in je werk als setontwerper. 

Ja, zeker weten. Ik houd ervan om de realiteit te transformeren, want soms kan pure realiteit heel erg saai zijn. Ook bij interieurs ben ik altijd op zoek naar abstractheid.

Over interieurs gesproken, je studio ligt in dit prachtige gebouw, een pand uit de jaren 1930 in een supermoderne buurt in de stad. Je kunt de wolkenkrabbers zien vanuit je raam! Waarom heb je dit gekozen, wat trok je zo aan? 

Ik was hier eigenlijk al lang vóór de wolkenkrabbers werden gebouwd. Ik heb deze buurt gekozen omdat ik vind dat die iets mythisch heeft. Piazza Giulio Cesare, met zijn grote fontein in het midden, lijkt wel een archeologisch artefact uit het verleden. De buurt was destijds ook niet zo makkelijk te bereiken, dus het voelde alsof ik buiten de stad was, in een buitengesloten zone. Dat is een gevoel dat ik vaak opzoek, zowel in mijn persoonlijke leven als in mijn projecten.

Hebben de wolkenkrabbers die sfeer voor je verpest? 

Op een bepaalde manier wel, maar eerlijkheidshalve moet ik ook zeggen dat ze een interessant aspect van hedendaagsheid hebben toegevoegd. Ik ben blij dat het precies hier is gebeurd, dat deze twee realiteiten elkaar getroffen hebben en samenleven. Milaan, en heel Italië, was de afgelopen eeuw volledig verlamd op het gebied van architectuur. Er heerste een lange periode van totale stagnatie. Zien hoe bekende architecten nieuwe gebouwen uit de grond stampen, is echt interessant, want de stad moet doorontwikkelen.

Hoe is het interieur van je studio ontstaan? 

Het is een buitengewoon eenvoudige ruimte. Er is veel wit, veel licht en er zijn weinig objecten, want om te kunnen werken heb ik een lege ruimte nodig, een soort leeg canvas waarmee ik andere ruimtes kan oproepen en mijn gedachten vrij kan laten stromen.

Kan het ook zijn dat het zo makkelijker is hem te vullen met de projecten waaraan je op dat moment werkt ?

Ja, en dan maak ik alles leeg en vul ik de ruimte opnieuw. Het is een manier om je open te stellen en ontvankelijk te blijven voor verandering. Door zo min mogelijk associaties te hebben in een ruimte, blijf je open voor transformatie.

Gebruik je deze aanpak ook voor je huis?  

Jazeker, absoluut.

Denk je na de afgelopen twee jaar dat het nog steeds belangrijk is een speciale ruimte te hebben om in te werken?

Ik vind het fijn om een afzonderlijke werkruimte te hebben. Tegelijkertijd denk ik dat de toekomst een andere kant opgaat. Daarmee bedoel ik dat werk- en leefruimtes zich steeds meer zullen mengen, zoals we nu al zien. Het is een behoefte waar we als designer rekening mee moeten houden. Ik persoonlijk houd graag een aparte werkruimte omdat het een ontmoetingsplaats is. Natuurlijk kun je vanop afstand werken, maar ik ben bijvoorbeeld heel blij dat je vandaag naar hier gekomen bent en niet gewoon per mail enkele vragen hebt opgestuurd. Dat zou niet hetzelfde geweest zijn, want nu ontmoeten we elkaar, we kijken elkaar in de ogen, er ontstaat een gedachtenproces, je zit tegenover intelligentie. Maar aan de andere kant, ja, ik geloof dat we veel slimmer kunnen werken en overmatig reizen kunnen voorkomen. Dat we niet langer de wereld hoeven rond te vliegen zoals we gewend zijn ... Ik kan me echt niet voorstellen dat ik zo nog leef in de toekomst. Ik denk zelfs dat we voorzichtig zullen moeten zijn en ons dergelijke verplaatsingen zullen moeten verbieden. Het is gemakkelijk om een goedkope vlucht te nemen, maar het brengt ook enorme schade toe aan het milieu.

Zoals zo veel dingen die heel democratisch lijken te beginnen, maar dan  …

Precies, het is een illusie. Er is een andere kant aan de medaille en die komt met een hoge prijs.

Je zei eerder dat je je huis hebt ontworpen zoals je studioio.

Ja. Telkens wanneer ik in een nieuwe ruimte kom, probeer ik een soort lege doos te creëren en een aantal tekens te produceren. Ik laat alle functionele objecten graag verdwijnen en verberg ze zo goed mogelijk. En dan creëer ik in deze ietwat abstracte doos tekens die een unieke sfeer oproepen. Thuis, bijvoorbeeld, heb ik langs het lijstwerk zinnen geschreven die ik wilde onthouden. Ik heb ze geschilderd op de kruispunten tussen horizontale en verticale oppervlakken. Interieurs zijn voor mij net driedimensionale schilderijen. Ik gebruik de ruimte graag alsof het een canvas is.

Ik stel me zo voor dat je al je keukentoestellen goed verborgen hebt, want ze zijn tenslotte functionele items.  

Dat hangt ervan af. Er zijn apparaten, zoals die van V-ZUG, die ik ontzettend interessant vind. Hun aanpak lijkt erg op mijn manier van werken, in die zin dat ze projecten tot in het extreme vereenvoudigen en alle functionele elementen proberen te verbergen. Alle bedieningsknoppen, bijvoorbeeld, die vroeger zichtbaar waren op de oven, zijn nu weg. Ik vind hun visie op design erg slim. Hoe geweldig is het niet dat zo’n veelzijdige knop verborgen zit achter een eenvoudige interface! Deze co-existentie tussen eenvoud en complexiteit in een object intrigeert me. En ook de technologie erachter is fascinerend: al hun toestellen maken gebruik van stoom, van water. Dat is, als je er even bij stilstaat, de basis van het universum, van het leven.

Ja, en het is ook geen toeval dat deze technologie is ontstaan in Zwitserland, een land dat heel wat waterbronnen telt en veel aandacht besteedt aan de milieuproblematiek. Alsof het in hun DNA geschreven staat. Geldt dat ook voor jou? Heb jij ook het gevoel dat je Siciliaanse afkomst je werk beïnvloedt? 

Zeker weten. Sicilië is in veel van mijn projecten terug te vinden, soms in verborgen vorm, op een manier die niet zo direct duidelijk is voor wie de streek niet goed kent. Sicilië is mijn culturele achtergrond, het heeft me gevormd, het beïnvloedt mijn verbeeldingsvermogen en is dus altijd aanwezig in mijn projecten. Ik denk aan mijn gebruik van patronen met Arabische invloeden of mijn visie op grootsheid, die ingefluisterd werd door Griekse tempels. Urenlang heb ik die als kind bestudeerd. Maar ik denk ook aan mijn werken met marmer. Ik heb veel inlegwerk gebruikt omdat ik dat tijdens mijn jeugd vaak terugzag in Sicilië. Het zijn herinneringen die omhoogkomen en zich vertalen in hedendaagse ideeën.

Als we dan kijken op een dieper niveau, kan het zijn dat het thema van knooppunten tussen verschillende dingen, iets dat vaak terugkeert in je werk, ook van Sicilië afkomstig is? 

Jazeker, dat zou helemaal kunnen. Het is een culturele laag die mijn verbeelding al sinds ik jong ben, kneedt en nu deel uitmaakt van mijn empirische bagage.