Tijdloze esthetiek: Martin von Freeden over het design van V-ZUG

Weet je nog wanneer jij je realiseerde dat je van ontwerpen je werk wilde maken? 

Ik denk dat dat al als kind begon. Ik was dol op het bouwen van schaalmodellen. Daar was ik altijd mee bezig: vliegtuigjes, auto’s, motorfietsen, boten. Bovendien ontwierp ik ze ook zelf. Zo maakte ik vliegtuigjes van balsahout en rustte ik ze uit met elektrische componenten, afstandsbedieningen en motoren. Op school deed ik niets lever dan tekenen. Dus maakte ik vaak tekeningen namens mijn klasgenoten. Hoewel ik oorspronkelijk Bedrijfskunde studeerde aan de universiteit, bleef de droom om te ontwerpen aan me trekken. Na een inspirerende reis door Europa besloot ik het roer om te gooien en begon ik aan een studie Industrieel Ontwerp.  

Je bent officieel opgeleid tot industrieel ontwerper. Wat zijn de waardevolste dingen die je tijdens je opleiding hebt geleerd? 

Dingen vanuit een ander perspectief bekijken en ‘outside the box’ denken. Als je bijvoorbeeld een fles opnieuw moet vormgeven, begin dan niet met de fles zelf. Houd je in plaats daarvan bezig met de basis: ongeacht of het iets is om water in op te slaan of een manier om water van A naar B te transporteren. Deze mindset leidt vaak tot geheel nieuwe oplossingen, die essentieel zijn voor een ontwerper. Een andere waardevolle les is het belang van storytelling: elk product moet een verhaal te vertellen hebben.

Is tijdens je opleiding de nadruk gelegd op technische vaardigheden, op creativiteit of op allebei? Hoe heeft dat jouw perspectief gevormd? 

Deze twee aspecten waren in balans. Als ik begin met ontwerpen, stel ik mezelf de vraag: “Wat willen mijn klanten?”. Dan begin ik met het schetsen van ideeën. Ik houd er dus zowel een creatieve als een technische benadering op na. Ik probeer open-minded te blijven en tegelijkertijd denk ik na over de implementatie en de kosten ervan en of het idee haalbaar is. 

Over welke kwaliteiten beschikt een goede ontwerper? 

Passie. Maar dat geldt voor elk beroep. Je moet doen waar je echt van houdt, omdat je het lang zult moeten volhouden. Nieuwsgierigheid is al net zo belangrijk. Op de hoogte blijven van wat er in de wereld speelt: geschiedenis, maatschappelijke veranderingen, financiën, mode. Alles.  

Je hebt in Buenos Aires gestudeerd en bent later naar Zwitserland verhuisd. Hoe verschillen deze twee landen qua design? Denk je dat deze ongebruikelijke combinatie jouw manier van werken heeft beïnvloed? 

Ik zeg weleens dat ik het product ben van twee werelden – beide hebben op hun eigen manier mijn denken en mijn persoonlijkheid diepgaand gevormd. In Argentinië volg je een ontwerpfilosofie die sterk lijkt op die van de Politecnico di Milano: gevoelsgedreven, met een uitgesproken aandacht voor esthetiek. In Zwitserland ontwerpt men rationeler, strakker en meer volgens de Bauhaus-principes, ook al is Bauhaus op alle ontwerpbewegingen van invloed geweest. Zuidelijk design is opstandiger en minder perfectionistisch. Ik speel graag met deze twee invloeden. Toen ik bij V-ZUG kwam werken, legde ik de nadruk op schoonheid. Ik zeg vaak dat schoonheid een functie is. Schoonheid en emotie zijn essentieel.

Wie zijn jouw grootste inspiratiebronnen of mentoren in de wereld van design? 

Voornamelijk Dieter Rams. Wat autodesign betreft, is Giorgetto Giugiaro de beste, samen met Marcello Gandini en Flaminio Bertoni. Giugiaro heeft veel meesterwerken gecreëerd op het gebied van industrieel ontwerp, waaronder de Volkswagen Golf en de Fiat Panda. Hij heeft zelfs een bedrijf van de ondergang weten te redden met zijn ideeën, wat ongelofelijk is. Dan ook nog Achille Castiglioni, Charles en Ray Eames, Zumthor en Max Bill. En uiteraard Jony Ive van Apple. Daarnaast heb ik ook bewondering voor bepaalde modeontwerpers, met name voor Yohji Yamamoto. 

Je hebt het vaak over Dieter Rams. Zijn er ontwerpprincipes of -ideeën die je al vroeg in je carrière hebt geleerd en waar je nog steeds op teruggrijpt? 

Ja, zijn motto "Less, but better” past perfect bij V-ZUG’s filosofie. Eén van mijn richtlijnen is klanten meerwaarde bieden door producten te ontwerpen die blijvende tevredenheid opleveren, iets waar ze dagelijks plezier van hebben en die ze met trots bezitten. Onlangs heb ik een nieuwe sofa gekocht, maar er is geen fundamenteel verschil tussen een lelijke sofa en een mooie. Ze hebben allebei een structuur en zijn allebei omhuld door stof, maar de benadering erachter verschilt volledig. 

Wat maakt een ontwerp voor jou tijdloos en emotioneel boeiend? 

Een tijdloos ontwerp ontstaat door dingen weg te laten: minder onderdelen en productiestappen, eenvoudigere vormen, een beperkt kleurenpalet en minder verschillende materialen, minimale grafische elementen. Less gives you more. Gebruiksgemak is al net zo belangrijk. Als iets te complex is, willen mensen het al snel niet meer gebruiken. Om ervoor te zorgen dat een product emotioneel boeiend is, moet het mooi zijn. Schoonheid ontstaat door de kwaliteit van het materiaal, de afwerking, zachte vormen en een weldoordachte interface. Onze ovens, bijvoorbeeld, zijn tijdloos en emotioneel aantrekkelijk omdat we ons focussen op de materialen, de engineering en de details. Denk daarbij aan de handgreep en de schuifregelaar. De interactie verloopt naadloos dankzij de gebruikersinterface. Dit noemen we het “gebruiksplezier.” 

Wat zette jou ertoe aan om deel te worden van het V-ZUG team en wat trok jou aan in het bedrijf? 

Negen jaar geleden ging ik bij V-ZUG aan de slag. Daarvoor werkte ik voor ontwerpbureaus en design en engeneering-start-ups. Mijn eerste baan in Zuid-Amerika was voor een bedrijf dat huishoudelijke apparaten produceert en dat erg op V-ZUG lijkt. Ik wilde nooit voor een groot concern werken: V-ZUG heeft de perfecte omvang, niet te groot, niet te klein. Het is een geweldig merk met sterke waarden: Zwitserse precisie, esthetische gevoeligheid en uitzonderlijke kwaliteit. Ook was ik onder de indruk van haar strategie om op internationaal vlak uit te breiden en om het merk in Zwitserland te moderniseren: van een welbekende naam in zijn eigen land naar een wereldwijde présence. Maar ik werd vooral aangetrokken door het team. Wat mij bijzonder veel voldoening geeft, is de samenwerking met collega’s uit uiteenlopende disciplines – van productbeheer en engineering tot productie, testlaboratoria, software, sales en marketing. Die multidisciplinaire uitwisseling stelt ons in staat om samen de beste oplossingen voor onze klanten te creëren.  

Hoe zorg je voor een balans tussen de creatieve en strategische aspecten van jouw functie? 

Ik ben gewend om vanuit verschillende perspectieven te denken – vergelijkbaar met de Zes Denkhoeden-methode van Dr. Edward De Bono. Ik schakel moeiteloos tussen creativiteit, productie, business en marketing. Door actief in gesprek te gaan met diverse teams en uiteenlopende standpunten mee te nemen, weet ik telkens de juiste balans te vinden.

In hoeverre is jouw persoonlijkheid terug te vinden in de producten van V-ZUG? 

Ik denk dat mijn persoonlijkheid er aanzienlijk in terug te zien is. Uiteraard komen de bedrijfsgeschiedenis, de bedrijfsrichtlijnen en de gevestigde bedrijfsidentiteit daarin terug, maar ik ben er vast van overtuigd dat als iemand anders mijn functie zou hebben gehad, dat het ontwerp dan anders zou zijn geweest. Neem bijvoorbeeld Louis Vuitton: het merk is hetzelfde, maar Virgil Abloh’s stijl was anders dan die van Pharrell. Ook al is het een klein percentage, toch maakt het een verschil. Ik ben van mening dat 80% van het ontwerp afkomstig is van het DNA van het bedrijf en dat de overige 20% de persoonlijke inbreng van de art directors weerspiegelt. 

Hoe verwacht jij dat design in de sector van huishoudelijke apparaten de komende 10 jaar zal veranderen? 

De eerste grote verandering zal te maken hebben met duurzaamheid, op elk vlak. Het maakt niet uit wat er gezegd wordt, ik denk dat dit cruciaal is. Bedrijven kunnen hun uitstoot verminderen en de lineaire productie veranderen in een circulaire benadering, net zoals V-ZUG doet. De tweede verandering is AI. Momenteel is dit een modewoord, maar eerlijk gezegd denk ik niet dat dit weg zal vallen. Wij gebruiken AI al in ons werk en hebben er dagelijks enorm veel baat bij. De volgende stap is uitzoeken hoe onze klanten daar ook van kunnen profiteren, zodat hun dagelijks leven gemakkelijker wordt. 

Wat zal er volgens jou hetzelfde blijven qua design, ongeacht hoe technologie of trends veranderen? 

Een heldere ontwerprichting betekent weten waar je naartoe werkt. Eén ontwerp voor de bakoven, één voor de stoomoven, één voor de wasmachine, één voor de koelkast. Elk met zijn eigen variaties, maar allemaal herkenbaar binnen één samenhangende vormtaal. Dat is de spreekwoordelijke zilveren kogel: ogenschijnlijk eenvoudig, maar in de praktijk enorm lastig vol te houden. Slechts een handvol bedrijven krijgt dit écht voor elkaar. . Ik geloof dat het ons wél lukt – dankzij sterk teamwork en een duidelijke, gedeelde visie.