De kleuren van Sabine Marcelis

In 2014 kruisten onze paden voor het eerst en het was meteen duidelijk dat jij klaar was om de wereld te veroveren. Wat was je plan destijds?

Wel, vanaf het begin wilde ik me richten op het maken van collectibles. Ik zag dit als dé sleutel tot maximale vrijheid om te experimenteren. In het begin was het echter een onewomanshow, waarin ik alles zelf deed en dat was best overweldigend. Na een aantal jaar kwam er een stagiaire bij om de druk wat te verlichten, en kort daarna ook een studiomanager. Dat gaf me echt de mogelijkheid om mijn visie uit te breiden. Ik besefte ook al snel dat mijn kracht lag in de samenwerking met bedrijven die expertise hebben op het gebied van materialen en productie. Zoals S.T.R.S., dat al mijn harsstukken produceert.

Had je al een plek? 

Mijn eerste studio was gigantisch en fantastisch gelegen: pal in het idyllische oude deel van de Rotterdamse haven. Het was er wel erg vervallen. Om maar één voorbeeld te geven: de cherubijnen op het plafond moesten we met stukjes hout vastspijkeren om te voorkomen dat ze op ons hoofd vielen! In die beginjaren werkte ik vooral met kunstenaars en modeontwerpers, om hun ideeën vorm te geven en te realiseren. Ik vond het heerlijk om in hun hoofd te kruipen en te ontdekken wat ze precies wilden. 

Is er een verband tussen jouw werk en het proces van modeontwerpers?

We werken allebei met een beperkt materialenpalet en proberen daar het maximale uit te halen. Modeontwerpers vinden expressie in het spelen met silhouet, gelaagdheid en plooivorming. Ik werk voornamelijk met gegoten hars en gelaagd glas en ben voortdurend op zoek naar manieren om deze materialen optimaal te benutten. Ik vraag me bijvoorbeeld af of het mogelijk is om de hars in grotere hoeveelheden te gieten of om de plaat na het gieten te buigen. Of als ik wil dat het licht op een bepaalde plek reflecteert, kies ik voor een vorm die dat het beste kan bereiken. Voor mij is vorm een middel om het effect van materialen te creëren en te bepalen.  

Over lichteffecten gesproken, ik zag een paar prachtige luchtfoto’s op je Instagram.

De natuur is mijn grootste invloed en inspiratiebron. Je hebt zulke ongelooflijke wolken en haast onwerkelijke zonsondergangen. In de natuur valt zo veel te ontdekken: de subtiele rimpelingen in stilstaand water of de schaduwen die ontstaan wanneer licht door een materiaal wordt gefilterd. En laten we vooral de geweldige textuur van sneeuw niet vergeten. Vroeger ging ik vaak snowboarden. Bij bewolkt weer droeg ik een rode bril om de diepte beter te kunnen zien. Dit zorgde voor een surrealistische ervaring die ik geweldig vond.

Dat doet me eigenlijk denken aan jouw werk. 

Mijn huidige identiteit is het resultaat van al mijn ervaringen. Ik ben erachter gekomen dat ik de perceptie kan manipuleren door te spelen met materiaaleigenschappen, en dat pas ik toe in mijn eigen ontwerpen. Zo is de Light Totem-lamp eigenlijk gewoon een stapel doorschijnende roze harsblokken met een neonbuis erin. Maar de blokken zijn gedraaid, waardoor de lichtstraal in elk blok op een andere manier wordt waargenomen. Het is een eenvoudig ontwerp, maar met een maximaal effect. Dat is de spanning waar ik altijd naar streef. 

Josef Albers, een Duitse schilder, spoorde zijn studenten aan om hun eigen kleurencollectie aan te leggen met restjes gekleurd papier. Heb jij ook zo’n verzameling? 

Ik begrijp hoe kleur werkt en hoe verschillende tinten met elkaar spelen. Mijn beslissingen zijn gebaseerd op kennis en ervaring, maar als ik aan een project werk, vertrouw ik op mijn intuïtie.  

Color Rush! Dat is de naam van jouw installatie die nog tot 2024 te zien is in het Vitra Schaudepot. Die staat volledig in het teken van kleur. Was dat jouw idee? 

Mateo Kries, de directeur van het Vitra Design Museum, vroeg me om hun designcollectie op een niet-chronologische manier te presenteren. Voor mij was de keuze snel gemaakt: ik zou alles per kleur reorganiseren. De lay-out van de tentoonstelling is één groot ruimtelijk kleurenrad. Complementaire kleuren zijn opgedeeld, zoals geel versus paars, groen versus rood en blauw versus oranje, en er zijn ook grijze, zwarte, bruine en witte tinten te vinden. Gewoonlijk schuilt achter een tentoonstelling heel wat academisch onderzoek, met grote ideeën en lange teksten. Maar ik werk anders. Ik hou van simpele, sterke, op zichzelf staande gebaren. Mijn projectbeschrijvingen zijn nooit langer dan drie zinnen. Aanvankelijk twijfelde ik of mijn plan om alle objecten te reduceren tot hun kleur, zonder hun andere betekenis, wel academisch genoeg was. Maar het blijkt dus zeer succesvol te zijn. Het leidt tot onverwachte combinaties en doorkruist productiemethoden, stijlen en tijdsperioden. Op elke plank staan stoelen in dezelfde kleur, wat zorgt voor een rustgevend beeld dat uitnodigt om in te zoomen op de details. Bovendien is de kleur niet overal hetzelfde. De stoelen zijn geverfd, hebben pigmenten in het materiaal of zijn bekleed met een stof in een bepaalde kleur.

Hoe reageerden Nina Steinmüller en Susanne Graner, de curatoren van het Vitra Design Museum? 

Ze beseften dat het geen zin heeft om te proberen van mij iets te maken wat ik niet ben. Ze kennen de collectie op hun duimpje, maar hebben met kleurenwielen en kleurentheorieën van kunstenaars en ontwerpers echt een extra dimensie aan de presentatie toegevoegd. Ik heb bijgedragen met mijn eigen kleurenrad. Het laat zien hoe ik met kleur werk binnen het materiaal.  Misschien is dat wel mijn kleurentheorie: kleur binnen materiaal. We hebben van elke kleur die we voor de show hebben gemaakt een kopie bewaard in de studio en we verwijzen er voortdurend naar. Het is een nieuw instrument voor ons geworden. 

Je werkt op verschillende schalen, van oorbellen tot architectuur. Is kleur schaalbaar?

Als een materiaal groter kan, dan kan de kleur groter. De belangrijkste beperkingen liggen voor mij in de productie. De printer die de gekleurde platen print, die tussen het glas worden gelamineerd, heeft slechts een beperkte breedte. Zo hing de schaal van de stukken No Fear of Glass, die ik heb ontworpen voor het Barcelona-paviljoen van Mies van der Rohe, af van de afmetingen van de printer.  

Is jouw kleurgebruik in de loop der jaren veranderd? 

Daar ben ik niet helemaal zeker van. Er zijn wel kleuren die ik plots beu word. Op een gegeven moment moest alles pastelroze zijn en heb ik een paar aanvragen afgewezen. Ik heb zo mijn grenzen met bepaalde tinten. 

Je gebruikt opvallende vormen in je werk, maar combineert deze met zachte en vriendelijke kleuren. Is dit een bewuste keuze om de radicale vormen te compenseren?

Ja, dat klopt. Het creëert spanning in mijn werk, en dat is iets wat ik nodig heb. Als iets te mooi of te perfect is, wordt het al snel saai. Aan de andere kant, als de kleuren te hard zijn, kan het te intens zijn voor de kijker. Daarom ga ik altijd op zoek naar een evenwicht tussen vorm en kleur.  

Kan je iets vertellen over de donutvorm? Die zie je werkelijk overal! 

Hahaha. Iedereen denkt dat ik verslaafd ben aan donuts. Maar eerlijk: ik vind ze eigenlijk niet eens lekker. De vorm van een donut daarentegen vind ik fantastisch! Het heeft een binnenkant en een buitenkant, maar geen duidelijk begin of einde. Ik vind het geweldig om dezelfde vorm met verschillende materialen te bewerken, omdat dit de kwaliteiten van elk materiaal echt benadrukt. En de donutvorm leent zich hier uitstekend voor.

Je hebt een tapijt van wollen donuts, een glazen donut en een gestoffeerde poef in donutvorm ontworpen voor het Zweedse merk Hem. 

Dezelfde vorm omwerken in verschillende materialen benadrukt de unieke kwaliteiten van elk materiaal. Ik selecteer het materiaal op basis van de functie van het object. De schalen die ik heb ontworpen voor IKEA zijn transparant, waardoor je erdoorheen kunt kijken. Ze hebben ook een amberkleurige tint, omdat ik wilde dat ze een zachte gloed zouden uitstralen. Helaas heb ik bijna geen materiaal meer om de donut mee te maken!  

Heel indrukwekkend om te zien dat de donutvormige poef voor Hem naadloos is. 

Inderdaad! Dit soort details maken het verschil tussen goed en slecht design. Het zorgt ervoor dat iets opvalt en eruit springt. Als die donut een zichtbare naad had, zou het niet hetzelfde zijn. Sterker nog: het zou niet goed zijn. Voor mij was het een uitdaging om er dit perfecte object van te maken. Het is het verschil tussen een eenvoudige vorm en een zeer goed uitgewerkt minimalistisch design. In mijn ontwerpen streef ik altijd naar zo’n moeiteloze uitstraling. 

Het is bijna het tegenovergestelde van de ontwerpen van Achille Castiglioni, waar details een groot deel van het design uitmaken. 

Hoezeer ik goed uitgewerkte, zichtbare details in ontwerpen waardeer, zou ik niet weten hoe ik het zelf moet aanpakken. Het is ook niet de manier van werken die ik nastreef. Ik neem net alle details weg, en benadruk de essentie. 

Is dat altijd het uitgangspunt voor jou? 

Ja, maar het is niet het enige. Hoewel mijn objecten statisch zijn, wil ik dat ze toch een zekere dynamiek uitstralen. Ik wil de kijker verleiden om rond het object te bewegen en te ontdekken wat erachter schuilgaat. Daarom vind ik het essentieel dat de vorm en het effect van het object niet meteen duidelijk zijn. Zo wordt de nieuwsgierigheid van de toeschouwer geprikkeld.  

Pas je je aanpak aan al naargelang de schaal van het project?  

Hoe groter de schaal van het project, hoe meer ik de verantwoordelijkheid voel om iets te doen dat triggert. En hoewel ik me bewust ben van het potentieel van immersieve ruimtes en schermen die alle zintuigen prikkelen, ben ik niet de persoon die hiermee werkt. Ik geef er de voorkeur aan om me te concentreren op één of twee aspecten en daar dieper op in te gaan. 

Heb je overwogen om toch andere zintuigen aan te spreken in je werk? Je werk ziet er soms haast eetbaar uit. Een samenwerking met een patissier zit er misschien wel in. 

Het is grappig dat je dit zegt, want later dit jaar presenteer ik een project gerelateerd aan voedsel op de Salone del Mobile in Milaan. Er is ook een zeer beroemde patissier op Instagram die fantastische taarten heeft gemaakt in de vorm van een paar van mijn stukken. Het is echt cool dat hij uit mijn werk inspiratie put. Ik ben zelf namelijk echt geen keukenprinses. 

Maar je bent wel goed in samenwerken. 

Ik sta open voor alle vormen van partnerschap. Ik geloof dat de beste ervaringen in het leven voortkomen uit samenwerking met inspirerende en bekwame mensen. Of het nu gaat om muzikanten, wetenschappers of andere vakgebieden. Samen kan je echt iets geweldigs creëren!